Satsumadori – OASLL

De Satsumadori met de geest van een krijger

door: Berta van der Meer

Geschiedenis

De Satsumadori’s zijn een van de oudste karaktervolste Japanse kippenrassen. Maar waar komen ze vandaan ? Zoals altijd als het gaat om een ras uit Japan is dit best moeilijk te achterhalen. De Satsumadori’s die we hier zien komen uit de provincie Kagoshima van het in het uiterste zuiden gelegen eiland Kiusiu, daarom worden ze ook wel Kagoshima game genoemd. De hoofdstad van dit eiland heette vroeger Satsuma. Op de landkaart van Japan vind men nog steeds een regio die Satsuma heet, dit ligt links van Kagoshima. Daarmee is direct de naam duidelijk.

Vertaald is het kippen (dori) uit Satsuma. Ze wegen beduidend minder als de Satsumadori’s van het Noorden.

Andere landen, andere ideeen

Op kiusiu zijn momenteel twee verenigingen die zich bezig houden met het in stand houden van dit nationale hoenderras. De ene is de provinciale vereniging der Satsumadori liefhebbers de andere een veel meer actieve club de Algemene Japanse Landelijke Satsumadori liefhebbers (Nihon Satsuma-dori Hozon-Kai) opgericht door de fokkers uit het Aira gebied. In de hoogtijdagen hadden ze 71 leden tegenwoordig zijn dat er nog 40. Deze vereniging is zeer karakteristiek voor de organisatie van het fokkersgebeuren in Japan. Ze geven wat dat betreft de toon aan wat betreft de standaard van de Satsumadori alhoewel natuurlijk net als in veel aziatische landen ieder gebied vind dat hun Satsumadori’s de enige besten zijn. Ondanks dat droomt iedere Satsumadori fokker ervan een echte,

legendarische Satsumadori fokker uit Kagoshima te treffen. Slechts een handje vol buitenlanders is dit gelukt; oa.Stanislaw Roszkowski, Julia Keeling en Wolfgang Vits

De geest van de krijger

Vroeger werden deze hoender kagoshima o- jidori (woordelijk vertaald grote jidori uit kagoshima) genoemd, waarbij o staat voor groot en jidori slaat op een groep der oudste primaire kippenrassen uit Japan. De twee belangrijkste voorouders in het ontstaan van de Satsumadori zijn O-Shamo, een groot Japans vechthoen-ras( voornamelijk in de grotere Satsumador’s van het noorden) en de Shôkoku, een langkraaier ras (voornamelijk in de Satsumadori’s van het zuiden)

In de loop der tijd werd deze naam niet meer gebruikt. Tegenwoordig word de Satsuma-dori alleen nog gefokt als pronkstuk in de tuin en om het vlees. Terwijl ze eerder alleen werden gebruikt om mee te vechten Naast Satsumadori dragen ze ook nog wel de niet officiele naam kenzuke- dori wat vertaald kip met zwaard betekend. Dit omdat de haan tijdens het gevecht metalen “zwaarden”op de

sporen droeg. De Satsumadori bestaat al 400 jaar en is de voorouder van menig vechthoen. De Satsumadori is een pittig hoenderras die zich in het vechten onderscheid van andere vechter. De meeste vechters vechten vlak bij de grond terwijl de Satsumadori tot wel een meter omhoog vliegt en dan zich op de tegenstander stort.

Heden ten dage worden zowel kleine als grote Satsumadori gefokt, steeds meer verliezen ze hun vecht eigenschap. Er worden in Japan ook geen gevechten meer gehouden met gebruik van ‘zwaarden’. Ondanks dit bespeur je nog steeds het vechtersbloed in de Satsumadori.

Raskenmerken en beschrijving

Het aller belangrijkste zijn : Met name het alerte en actieve karakter en een slank gespierd en statig lichaam. De felle uitdagende pientere ogen en de kenmerkende waaierstaart.

De niet te grote, ronde kop van de Satsumadori heeft een erwtenkam en parelkleurig tot lichtgeel ogen die nooit rood of oranje mogen zijn. Iets overstekende wenkbrauwen De oren zijn klein en mooi rood.

De snavel is kort en massief geel met donkerhoornkleurig

. Heeft een drierijige erwtenkam iets oplopend aan de achterzijde en weinig tot geen kinlellen. De keelwam is niet te groot ontwikkeld.

De hals is middellang, recht en voorzien van goed ontwikkeld halsbehang reikend tot op de schouders.

De schouders zijn breed en worden opgetrokken en vooruitstekend gedragen.
De rug is lang en breed tussen de schouders, naar de staart toe aflopend en iets smaller wordend. Dit geeft het dier een majesteitelijk uiterlijk. Ze hebben een goed ontwikkeld zadelbehang, iets zichtbaar dons in het zadel toegestaan. De borst is breed, gerond en goed bespierd, weinig naar voren gedragen.
De vleugels zijn groot en krachtig, aangesloten gedragen.

Waaierstaart

Hun kenmerkende visitekaartje is de weelderige paraplu-achtige staart. Bij zowel de haan als de hen word de staart op ongeveer 25 graden gedragen. Jonge hanen dragen de staart het eerste jaar hoger (70°) aangezien deze nog niet is volgroeid. Als je de verdeling van de staartstuurveren en de sikkels bekijkt en het silhouette van de Satsumadori dan kun je zien dat er Shokoku bloed in hun anderen vloeit ( een legendarisch ras uit het verre oosten).

Van links naar rechts een jonge haan met geweldige spreiding van de staart, hen met prachtige spreiding en een oude haan met een weelderig ontwikkelde staart, waardoor deze direct wat lager gedragen word dan bij de jonge hanen. Dieren van 2 jaar dienen een goed gespreidVan links naar rechts een jonge haan met geweldige spreiding van de staart, hen met prachtige spreiding en een oude haan met een weelderig ontwikkelde staart, waardoor deze direct wat lager gedragen word dan bij de jonge hanen. Dieren van 2 jaar dienen een goed gespreide en vol bevederde staart te hebben.

Dakpanstaart

De staartstuurveren staan horizontaal ingeplant zodat een goede spreiding mogelijk is. Bij dit ras is dus een dakpanstaart een vereiste. Bij Jonge dieren is bij de hennen de staart al vanaf het begin goed gespreid. Bij jonge hanen is de spreiding nog niet optimaal dit komt in de loop van het tweede jaar. Ook “knijpen” jonge hanen de staart nogal eens vooral in bijzijn van een volwassen haan of bij stress.

Meervoudig bevederd

Daarnaast is er nog een bijzonderheid namelijk de meervoudig bevederde staart. Er bestaan ook enkelvoudig bevederden, dit is geen fout, maar meervoudige bevedering verdient toch sterk de voorkeur, omdat je dan mooie volle gespreide staarten krijgt en het hoort bij het ras. Er zijn dan bij de haan meer dan 14 staartstuurveren en/of meer sikkels en bijsikkels. Bij de hen zie je een dubbele rij staartstuurveren vaak 16 in de 1e laag en 12 of meer in de tweede rij

Een vast aantal staartstuurveren, sikkels en bijsikkels is niet te noemen, omdat bij het ouder worden de bevedering ook talrijker kan worden

Het achterlijf is weinig ontwikkeld en goed opgetrokken. Bijzonder rastypisch is de robuuste, brede stand van de benen , met stevige dijen en middellange loopbenen welke altijd geel zijn behalve bij de zwarten waar een donkere aanslag is toegestaan. De benen zijn licht gebogen en tamelijk dik. De bevedering van de Satsumadori verschilt met andere vechters. Ze hebben een zeer rijke halsbevedering en een volle bevedering op borst, hals en rug waar geen kale plekken in zichtbaar mogen zijn.

Het gewicht van de hanen is 3 tot 3.5 kg en van de hennen 2.2 tot 2.7 kg

Het fokken

Men heeft in Japan verschillende meningen over het broeden en opfokken. Zeker is dat de hennen voortreffelijke broeders en moeders zijn en ondanks dat de hanen de hennen en hun nakomelingen

zal beschermen is het toch verstandig de haan bij de hen met jongen weg te halen gezien hun temperament sneuvelen er nog weleens kuikens. Het beste is te fokken met een haan met maximaal 2 a 3 hennen. Bij 4 of meer heb je veel onbevruchte eieren, omdat de haan dan kieskeurig word. Wil je zekerheid dan kun je beter 1 op 1 fokken en heb je ook zekerheid over de afstamming.

Gemiddeld leggen de hennen 20 tot 30 eieren. Na het leggen van 12 tot 14 eieren worden de meeste hennen broeds, haal je de eieren dan weg dan zullen ze nog een tweede serie leggen.

Nog een raskenmerk is de trage groei. Het ras groeit door tot in het tweede levensjaar, waarin vooral de hanen nog de tijd nodig hebben om body te kweken en een vollere staart, hier moeten wij als keurmeesters bij het keuren zeker rekening mee houden.

Er zijn 6 kleurslagen bekent in Japan hierover verderop meer.

Momenteel is er in West Europa weinig goed fokmateriaal te vinden. De belangstelling voor het ras neemt toe, maar door het beperkte bestand en de toenemende vraag is het niet gek dat men te maken krijgt met inteelt. Hierdoor werden en worden andere rassen ingekruist; dit is begrijpelijk maar zeker niet gewenst en komt het ras wat al honderden jaren bestaat zeker niet ten goede. Er worden vaak rassen gebruikt met dominante kenmerken, die lastig weg te fokken zijn. Een van de soorten is bv. Het Twentse hoen, ze lijken op het eerste gezicht veel op elkaar maar de twenten vererven zo sterk dat de typische raskenmerken van de Satsumadori verdwijnen. Door de genetisch andere kleuren ontstonden er ook Satsumadori in Europese kleuren. Dit moeten we niet willen en ons sterk maken de Satsumadori zuiver te houden. Dit kunnen we bereiken door de Satsumadori alleen te erkennen in de in Japan erkende kleuren en absoluut niet te erkennen in Europese kleuren zoals patrijs of wildkleur.

Kleurslagen in Japan

Aziatisch zilver patrijs (eb/eb)= Shirosasa = wit gedecoreerd
Aziatisch goud patrijs (eb/eb) = Kinsasa = goud gedecoreerd
Aziatisch rood patrijs (eb/eb) = Akasasa = rood gedecoreerd
Aziatisch geel patrijs (eb/eb) = Kizasa = geel gedecoreerd
Zwart = Soukoku = geheel zwart
Wit = Taihaku = geheel wit

In Nederland alleen in zilver wildkleur erkend, wat genetisch niet klopt ( wildkleur is e+) Dit zal worden aangepast.

Alle patrijsdieren zijn eb/eb gebaseerd (dit is aziatisch patrijs zonder het gen voor zoming, waardoor je weer de natuurlijke pepering in de borst ziet), geen zalm borst bij de hennen maar een borst in de kleur van de rug met pepering en de bijbehorende gele benen. In Japan hebben alle hennen van de aziatisch patrijs varianten op de borst dezelfde kleur als de rest van het lichaam.

Aandachtspunten voor wat betreft de kleur

Behalve bij de effen kleuren moeten alle hennen een gepeperde borst in de kleur van de rest van het lichaam hebben
Hennen zonder pepering in de borst krijgen een G borsttekening.
Als er geen pepering in zit zijn het in 90% van de gevallen kruisingen van goud/rood x zilver of is het een kruising met een europees ras.
zalm of rood in de borst van een aziatisch zilverpatrijs hen is een een uitsluitings fout. Een aziatisch zilverpatrijs haan met oranje of rode schouders ook.
Deze dieren alleen voor de fok gebruiken indien er geen ander fokmateriaal is (bv bij zilver)

In Japan worden er heel af en toe aziatisch zilverpatrijs aan aziatisch goud of rood patrijs gepaard dit ter voorkoming van inteelt maar ook bij gebrek aan beter fokmateriaal ( totnu toe bij 1 fokker waargenomen), Ook dit geeft vaak pepering verlies in de henneborsten, maar is bij terugparing op een goed gepeperd dier weer terug te fokken in 2 generaties. Deze verkeerd gekleurde dieren dus alleen voor de fok, nooit voor de show.

	links een kruising tussen Aziatisch goudpatrijs en aziatisch zilverpatrijs( Goiro) rechts een Aziatisch zilverpatrijs oudere hen . Bij de Goiro is ook pepering verlies, maar gaan de raskenmerken niet verloren. De hanen zullen ook oranje schouders hebben. Deze kleur word in Japan Goiro genoemd
	Deze Goiro Terug gekruist op zilver geeft te bruine grondkleur in de borst en zal niet meer dan een G borstkleur krijgen
	De Goiro terug gekruist met goud geeft vaak pepering verlies,deze peperingloze borst mag niet meet dan G pepering krijgen. ( over een aantal jaren dit niet meer tolereren dan moet dit echt onvoldoende worden)

Aziatisch goudpatrijs (zonder zomings gen)

Kleur en tekening van de haan.
De kop is oranje rood, het halsbehang loopt van boven naar beneden geleidelijk over van diep warm oranje naar oranjegeel en naar onder toe toenemende glanzende zwarte schachtstreeptekening vooral in onderste halsbehangveren, de schachtstreep eindigt dicht bij het einde van de veer in een punt. Dit zelfde zien we bij het zadelbehang De rug de schouders en de bovenrug zijn diep roodbruin.
Als we kijken naar de vleugels zien we dat de kleine slagpennen zwart zijn met een bruinrood zoompje langs de buitenvaan, waardoor een bruinrode vleugeldriehoek wordt gevormd de veer eindigt in groenachtig zwart. De grote slagpennen zijn zwart met een smal bruin randje. De vleugelbanden en staart zijn zwart met een groene glans.

Zadelbehang is diep warm oranje met een zwarte schachtstreep net zoals in het hals behang te zien is In de staart zijn de grote en kleine sikkels en zadeldekveren zwart, de kleine staartdekveren zwart met een bruinrood randje. De borst, buik en dijbenenzijn allemaal zwart. Bij hanen tot een jaar zitten er in de borst nog vaak wat bruine vlekjes ( schaduw kleed)
Kleur en tekening van de hen
De kop van de hen is roodbruinachtig
De hals is oranjegeel met zwarte schachtstreep.
Borst, rug, schouders, beneden rug, zadel en vleugeldek: warm roodachtig bruin met fijne tot iets grovere zwarte pepering, enige samenklontering toegestaan met een lichte nerf.
Met dien verstande dat de borst ietsje lichter is dan de rest van het lijf met iets grovere zwarte pepering, enige klontering toegestaan en lichte nerf. Het ideaal zou geheel 1 kleur zijn dus geen verschil tussen borst en de rest. De buik en de dijbenen roodbruinig grijs.
Ernstige fouten
Bij de haan is veel tekening in de borst, jonge hanen tot 1 jaar mogen wat bruine tekening in de borst laten zien
Bij de hen te weinig pepering en/of ontbrekende lichte nerftekening. Het ontbreken van pepering in de borst

Noot:
Bij de beoordeling van de Satsumadori dient allereerst gelet te worden op type en bouw; kleur en tekening komen pas op de tweede plaats.

Aziatisch zilverpatrijs

De veren vertonen hetzelfde tekeningpatroon als bij aziatisch goudpatrijs. De zwarte kleur in alle veergroepen van haan en hen is geheel hetzelfde als die van aziatisch goudpatrijs. Bij de haan zijn de overige kleuren vervangen door zilverwit. Bij de hen zijn de overige kleuren vervangen door zilverwit tot lichtgrijs met lichte nerf.

Uitsluitingsfouten:
Rode of oranjeschouders bij de haan of zalmkleur in de borst van de hen. Dit zijn kruisings dieren en horen niet thuis op een show

Ernstige fouten
Bij de veel geel en bruin in het gevederte of veel tekening in de borst.
Bij de hen te weinig pepering, het ontbreken van zilverwitte nerftekening. Of het ontbreken van pepering in de borst. Een hen mag niet een te bruine grondkleur hebben .

Fouten
Bovenstaande ernstige fouten in mindere mate aanwezig.

Noot:Tot 1 jaar is enige tekening in de borst van de haan toegestaan
Bij de beoordeling van de Satsumadori dient allereerst gelet te worden op type en bouw; kleur en tekening komen pas op de tweede plaats.

Aziatisch roodpatrijs

De veren vertonen hetzelfde tekeningpatroon als bij Aziatisch goudpatrijs. De zwarte kleur in alle veergroepen van haan en hen is geheel gelijk aan die van Aziatisch goudpatrijs.

Haan:

De kop van de haan is donkeroranjerood.
Het hals en zadelbehang zijn warm oranjerood
Op de rug,de schouders en het vleugeldek is de kleur donker karmijnroodbruin
De zoompjes in de vleugel en de kleine staartdekveren zijn bruinrood.

Hen

De kop van de hen is roodbruin,de hals is roodoranje.
De borst, rug, schouders, benedenrug, zadel en het vleugeldek zijn allemaal warm roodbruin(rode gloed) met een lichte nerf. De kleur op de borst oogt iets lichter
Ernstige fouten
Bij de haan veel tekening in de borst.
Bij de hen teweinig pepering, het ontbreken van de lichte nerftekening. En het ontbreken van pepering in de borst.

Noot:tot 1 jaar is enige tekening in de borst van de haan toegestaan
Bij de beoordeling van de Satsumadori dient allereerst gelet te worden op type en bouw; kleur en tekening komen pas op de tweede plaats.

Zwart
Alle veren zwart.
Wit
Alle veren wit tot creme wit

We moeten er samen op toezien dat de satsumadori zuiver van ras blijft. In Japan zijn er niet veel jonge fokkers meer en om dit stuk cultuurerfgoed te bewaren worden er nu mondjesmaat eieren naar het buitenland toegelaten ( geimporteerd of zelf meegenomen). De Japaners hopen dat we zuinig hier mee om gaan en het ras koesteren, zoals ze het jaren hebben gedaan Ondertussen staan ze op de wereld erfgoedlijst. Gaan we er van alles in kruisen en maken we nieuwe kleuren dan zijn de grenzen direct weer gesloten! En hebben we hun vertrouwen diep geschonden en zullen er een aantal zeer zeldzame, eeuwenoude rassen verloren gaan.

Laten we het ras behoeden van uitsterven en meehelpen dit prachtige ras in stand te houden. Dit betekend goed opletten op de keuringen, kruisingen niet tolereren en alleen te erkennen in de kleurslagen die er zijn in Japan en geen andere kleur hierbij toe te laten ook niet in de toekomst . Dit artikel is tot stand gekomen door samenwerking tussen europese fokkers met name Wanda Zwart met wie ik vanaf het begin al alles samen doe en Stanislaw Roszkowski (Warchau)die regelmatig naar Japan gaat, daar fokkers bezoekt, en via wie ik dieren heb gekregen uit een Japanse lijn en ons helpt met het promoten en zuiver houden van de Satsumadori in Europa

Foto Kampioen van de show in shizuoka met de prize prime minister van Japan begin mei 2014
foto’s Berta van der Meer, Wanda Zwart en Stanislaw Roszkowski